AI in museum park

In Museumpark Archeon komt deze winter de prehistorie weer tot leven, met een verrassende twist: kunstmatige intelligentie speelt een rol! Maar niet iedereen is dol op deze futuristische benadering. “Waarom worden mensen uit de prehistorie afgebeeld als een mix tussen acteurs uit een bierreclame en ondergoedmodellen?” vraagt iemand zich af.

Tijdens het Licht Festival in het Alphense Archeon wordt de ontdekking van barnsteen, dat ook wel amber wordt genoemd, in de schijnwerpers gezet. Het museumpark laat medewerkers in authentieke historische klederdracht het leven uit de middensteentijd uitbeelden, compleet met lichttechnologie en videoprojecties die worden begeleid door voice-overs. Maar let op: de video's zijn deels met AI gemaakt. Een korte blik op een promovideo op Instagram onthult al een aantal bevreemdende beelden: een vogel met twee ogen boven elkaar en poten die losjes langs het lijf schuiven. “Wat is dit voor AI-onzin?” vraagt een volger zich af.

Archeoloog Gerrit Dusseldorp is het met deze criticus eens. Na een bezoek aan Archeon afgelopen weekend, plaatste hij op Bluesky enkele foto's van AI-beelden die volgens hem niet kloppen met de werkelijkheid. “Dankzij DNA-analyse van opgegraven skeletten weten we dat mensen uit de middensteentijd een donkere huid hadden, De ontwikkeling van een lichte huid kwam pas veel later. Maar in de filmpjes zijn ze net zo wit als ik, voegt hij met een knipoog toe 

En dat is niet het enige voorbeeld dat hij heeft. In een video zien we halfnaakte, stevige mannen die een stuk barnsteen hebben gevonden. “De voice-over benadrukt dat het jagers en verzamelaars zijn,” legt hij uit. “Maar in werkelijkheid waren dat vaak slanke mensen. En halfnaakt? Nee, mensen droegen in de middensteentijd gewoon kleding!”

Met de razendsnelle opkomst van generatieve AI, die beelden en teksten creëert op basis van simpele instructies, blijven de resultaten van deze technologie voer voor discussie. Zo besloot Google zijn gebruikers begin vorig jaar tijdelijk geen afbeeldingen te laten genereren met zijn AI-model, omdat historische figuren, zoals Duitse soldaten uit het nazitijdperk, met een andere huidskleur werden getoond.

Dusseldorp vindt dat AI-beelden niet thuishoren in musea. 
Aan de andere kant begrijpt Archeon-directeur Monique Veldman de kritiek en neemt deze mee in de evaluatie. “De uitdaging is om het oude te behouden en nieuwe technologie toe te voegen,” vertelt ze enthousiast. Volgens Veldman moeten bezoekers vooral genieten van een “leuk avondje uit”, waarbij er ruimte is voor historische wetenschap, maar met een knipoog en een vleugje fantasie. “Het is duidelijk wanneer echte beelden worden afgewisseld met AI-beelden,” benadrukt ze. “Archeon is een informatief park dat mensen moet enthousiasmeren voor geschiedenis, en misschien kunnen we met deze technologie een nieuw publiek bereiken.”

Dusseldorp geeft toe dat het inderdaad een leuk uitje was. “De video's zijn waarschijnlijk met de beste bedoelingen gemaakt, maar dit had stukken beter gekund,” zegt hij. “Ik ben archeoloog en waarschijnlijk pedanter dan de gemiddelde bezoeker, maar dit heeft een hoog Asterix en Obelix-gehalte. Het geeft op allerlei manieren een twijfelachtig beeld van het werkelijke verleden.”

Toch heeft Archeon geen plannen om met AI te stoppen. “We gaan het volgend jaar zeker weer doen,” belooft Veldman, waarbij ze glimlacht, misschien met een vleugje spanning in haar stem.

Dus, wat kunnen bezoekers verwachten? Een avontuur waarin je de levendige geschiedenis van Nederland ervaart, ook in de winter! Wandel door de prehistorie, ontdek de hoogtechnologische Romeinen en duik diep in de Middeleeuwen. Geniet van de vele activiteiten en verhalen in het park en aanschouw de restauratie van de Romeinse Zwammerdam-schepen. Bereid je voor op een dag vol plezier en educatie in Archeon!